Η αυγοτέμπερα

Για να φτιάξουμε το μείγμα της αυγοτέμπερας

  Ένας άλλος τρόπος να το κάνουμε χωρίς το σουρωτήρι είναι αφού σπάσουμε ένα ένα τα  αυγά, να ξεχωρίζουμε κάθε κρόκο στο χέρι μας ξεχωριστά  και να τον ξεπλένουμε με λίγο νερό κάτω από την βρύση ή ακόμα να τον σκουπίσουμε με χαρτί κουζίνας  προσέχοντας να μην σπάσει η μεμβράνη. Αφού το κάνουμε αυτό μετά με το χέρι μας σπάμε την μεμβράνη μέσα στην παλάμη μας και από εκεί ρίχνουμε το υγρό του κρόκου κατευθείαν στο δοχείο μας.

Στο βασικό αυτό μίγμα μπορούμε προαιρετικά να προσθέσουμε και κάποια άλλα υλικά:

Αιθέριο έλαιο λεβάντας ή κέδρου με σκοπό να απομακρύνονται οι μύγες και γενικά τα ζωύφια που επιβουλεύονται την ζωγραφισμένη εικόνα μας. Οι μύγες μπορεί να φάνε τα χρώματα από την εικόνα αν αυτή δεν έχει βερνικωθεί ή είναι ακάλυπτη. Η ποσότητα του αιθερίου ελαίου πρέπει να είναι ανάλογη των κρόκων. Όσους κρόκους έχουμε βάλει τόσες σταγόνες έλαιο ρίχνουμε.

Μπορούμε αν θέλουμε να προσθέσουμε και λίγο ασπράδι στο μίγμα μας. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει το ασπράδι να δεχτεί ιδιαίτερη επεξεργασία πριν χρησιμοποιηθεί. Το χτυπάμε λοιπόν καλά μέχρι να γίνει μαρέγκα (να το γυρνάμε ανάποδα και να μην πέφτει) και το αφήνουμε κάμποσες ώρες στο ψυγείο (ίσως και ένα ολόκληρο βράδυ) για να βγάλει όλο το υγρό του. Μετά από αυτές τις ώρες που θα μείνει στο ψυγείο θα δούμε ότι κάτω από τον αφρό έχει μείνει ένα κίτρινο καθαρό υγρό. Αυτό το κίτρινο υγρό είναι που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο, γιατί έχει καθαριστεί από όλα τα περιττά όπως έγινε και με τους κρόκους. Από αυτό το υγρό του ασπραδιού θα προσθέσουμε μια πολύ μικρή ποσότητα στην αυγοτέμπερά μας, δηλαδή μόνο το 5-10% περίπου των κρόκων. Δηλαδή, αν έχουμε βάλει π.χ. 100 γραμμάρια κρόκους, τότε θα βάλουμε περίπου 5-10 γραμμάρια ασπράδι. 

Πολλοί, εκτός από ξύδι, προσθέτουν νερό στην αυγοτέμπερα. Προσοχή μόνο αυτό να γίνεται την ώρα της δούλεψης μέσα στην παλέτα και όχι πιο πριν.

Το ξύδι έχει αντισηπτικές ιδιότητες και εμποδίζει το αυγό να βρωμίσει. Όταν όμως φτιάχνουμε αυγό για μια ή δυο μέρες μπορούμε να αποφύγουμε το ξύδι και να εργαζόμαστε με καθαρό νερό μόνο.

Το ξύδι είναι ένα οξύ και μάλιστα ισχυρό. Για να καταλάβει κανείς πόσο δυνατό είναι, μπορεί κανείς να βάλει σε ένα ποτήρι ξύδι και να το σκεπάσει με μια σπάτουλα. Αν το αφήσει λίγες μέρες και το ξεσκεπάσει μετά, θα παρατηρήσει ότι ο ατμός του ξυδιού έχει σκουριάσει τη σπάτουλα στα σημεία που έβρισκε. Έτσι όταν ένα χρώμα ανακατευθεί με ξύδι, θα υποστεί αλλοίωση, είτε στην απόχρωσή του είτε στην αντοχή του. Το χρώμα που αναμειγνύεται με ξύδι ίσως να υπόκειται σε μια χρόνια διάβρωση.

Εναλλακτικά αντί για ξύδι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ξηρό λευκό κρασί (όχι ρετσίνα). Στον κρόκο ενός μεγάλου αυγού προσθέτουμε 2 κουταλιές της σούπας κρασί. 

Γενικά το ξύδι ή το κρασί δεν είναι τελείως απαραίτητα στο μίγμα και αν θέλουμε μπορούμε να τα παραλείψουμε και τελείως αντικαθιστώντας τα με μερικές σταγόνες απιονισμένο  νερό . Η προσθήκη τους, όμως, κάνει το αυγό πιο ρευστό και ευκολοδούλευτο και παίζουν τον ρόλο του συντηρητικού, ιδίως το καλοκαίρι.

Είναι προτιμότερο το αυγό να είναι χωριάτικο, όχι όμως φρέσκο.Το φρέσκο αφρίζει περισσότερο,έτσι λοιπόν χρειάζεται πολύ περισσότερο από το 50% σε ξύδι .

Αν βάλουμε πολύ περισσότερο ξύδι ή νερό, αποδυναμώνεται το αυγό το οποίο λειτουργεί σαν κόλλα.
Τους προπλασμούς πρέπει να τους φτιάχνουμε σε αρκετή ποσότητα, γιατί μπορεί να τους χρειαστούμε μέχρι το τέλος της εργασίας. Όταν διακόπτουμε,ρίχνουμε μερικές σταγόνες νερό στα έτοιμα χρώματά μας για να μην ξεραθούν. Προσέχουμε όμως να μη ρίχνουμε πολύ νερό γιατί όταν η εικόνα δουλεύεται με πολύ νερουλό αυγό κινδυνεύει να αλλοιωθούν οι αποχρώσεις της στο βερνίκωμα, σκοτεινιάζει και κινδυνεύει να  αχρηστευθεί τελείως. Για να διαπιστώσουμε ότι το μείγμα έχει παραπάνω νερό ή ξύδι, βρέχουμε με νερό ένα πινέλο και το περνάμε πάνω από την ζωγραφισμένη αυγοτέμπερα. Αν το χρώμα σκοτεινιάσει, θα ξέρουμε ότι θα σκοτεινιάσει και στο βερνίκωμα. Αν μείνει αναλλοίωτο, τότε δεν έχει φόβο. 

Το αυγόξυδο αντέχει 25-30 ημέρες σε θερμοκρασία δωματίου εκτός ψυγείου. Μάλιστα γίνεται ολοένα και καλύτερο στην δούλεψη.

ΣΗΜ:

Για να μην προσβάλλεται το έργο από έντομα, μπορείτε να προσθέσετε σε κάθε κρόκο, 2 σταγόνες έλαιο λεβάντας και 3 σταγόνες αγιασμό

Για ακόμα καλύτερη συντήρηση της αυγοτέμπερας, όταν  δεν περιέχει ξίδι, συνιστάται να φυλάσσουμε το μίγμα στο ψυγείο τις ώρες που δεν δουλεύουμε. Στην περίπτωση αυτή, όμως, δεν το φυλάμε  πάνω από 7 ημέρες. Καλό είναι να το βάλουμε σε ένα από αυτά τα πλαστικά μπουκαλάκια που έχουν πώμα με μύτη και διατίθενται συνήθως στα φαρμακεία, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ρίχνουμε το αυγό σταγόνα-σταγόνα σε μικρές ή μεγάλες ποσότητες διευκολύνοντας μας κατά πολύ σε σχέση με όλα τα άλλα δοχεία.

Τώρα αυτό που μένει είναι να αναμίξουμε το αυγόξυδο που έχουμε φτιάξει με το χρώμα μας, την χρωστική ουσία δηλαδή που διατίθεται σε σκόνη. Μπορούμε να την βρούμε σε καταστήματα με είδη ζωγραφικής -την ζητάμε ως σκόνη αγιογραφίας ή χρώμα σε σκόνη. Σε ένα μικρό δοχείο ή σε μία παλλέτα βάζουμε λίγο χρώμα σε σκόνη και προσθέτουμε και μια μικρή σχετικά ποσότητα αυγού. Οι αναλογίες δεν μπορούν να είναι ακριβείς γιατί αλλάζουν ανάλογα με το πόσο πηχτό θέλουμε να είναι το χρώμα μας ή πόσο νερουλό. Απαιτεί δοκιμή και αρκετές προσπάθειες για να καταλάβουμε ακριβώς τι αναλογίες αυγού και χρώματος πρέπει κάθε φορά να βάζουμε. Για να γίνει το χρώμα μας πηχτό θέλουμε λιγότερο αυγό, ίσως όσο φαίνεται περίπου το χρώμα μέσα στην παλλέτα άλλο τόσο περίπου ή λίγο λιγότερο να είναι το αυγό. Αν θέλουμε νερουλό, διάφανο χρώμα τότε προσθέτουμε περισσότερο αυγό και λίγο ή περισσότερο απιονισμένο νερό , προσέχοντας όμως να μην αδυνατίσουμε πάρα πολύ το μίγμα μας. Για μία καλή πυκνότητα ελέγχουμε αν ρέει το χρώμα σε μορφή σταγόνας όταν ανασηκώνουμε το πινέλο ανάμειξης.

Με ένα μαχαίρι ή σπάτουλα ζωγραφικής βάζετε μικρή ποσότητα χρωματικής σκόνης σε μία παλέτα ή πλαστικό δοχείο με καπάκι ή πάνω σε επιφάνεια από γυαλί.  Με ένα σταγονόμετρο ή το ειδικό πλαστικό μπουκαλάκι από το φαρμακείο προσθέτετε  2 ή περισσότερες σταγόνες από το μίγμα του αυγού και ανακατεύετε με χοντρό στρογγυλό πινέλο, ώστε να δημιουργηθεί μία πάστα. Ρίχνετε μερικές ακόμη σταγόνες αυγού στο χρώμα και ανακατέβετε ξανά να αποκτήσει μορφή κρέμας . Συνεχίζετε με μερικές ακόμα σταγόνες αυγού. Δοκιμάζετε το χρώμα σε λευκό χαρτί ή χαρτόνι Bristol, και διορθώνετε την πυκνότητα αν είναι απαραίτητο. Στη συνέχεια, μπορείτε να προσθέσετε μια ή δύο  σταγόνες  νερό για μια καλή ροή και "αίσθηση" του πινέλου. Αν το υγρό μέρος του χρώματος αρχίζει να εξατμίζεται με τη χρήση, προσθέστε περισσότερο αυγό, όχι νερό. Αναμιγνύετε μόνο ένα χρώμα κάθε φορά. Μερικά χρώματα μπορεί να φαίνονται καλύτερα αν είναι λιγότερο αραιωμένα. 

Για την εξομάλυνση των περιφερειακών άκρων μιας χρωματικής στρώσης (γλυκασμός) γεμίζουμε δίπλα από το δοχείο του αρχικού χρώματος ακόμα δύο δοχεία, ρίχνοντας στο καθένα από αυτά 5 σταγόνες απεσταγμένου νερού και 2 σταγόνες αυγό. Στη συνέχεια ανακατεύουμε στο μεν πρώτο λίγο από το χρώμα μας, ενώ το δεύτερο αφήνουμε χωρίς χρώμα. Σβήνουμε με το πινέλο μας τις άκρες του αρχικού χρώματος με το πρώτο αραιωμένο χρωματικό διάλυμα και επαναλαμβάνουμε την ίδια τεχνική χρησιμοποιώντας το δεύτερο αραιωμένο αυγό για να εξομαλύνουμε τις άκρες ακόμα περισσότερο.

Συνηθίζεται στα λάματα και τα φωτίσματα να γίνονται δύο με τρία περάσματα αραιής στρώσης χρώματος και όχι μία πηχτή στρώση. Αντίθετα τέτοια προτιμάται να είναι στα γραψίματα, τα περιθώρια, τις λεπτομέρειες και τα γράμματα.

Μια εικόνα με αυγοτέμπερα έχει γυαλάδα αν έχει γίνει σωστή μείξη αυγού και χρώματος. Αν παρατηρούμε θαμπά σημεία περνάμε ελαφρά ένα χέρι σκέτο αυγό, ακολουθώντας τη φορά της πινελιάς στην εικόνα. Τσεκάρουμε αν διορθώθηκαν οι θαμπάδες. Αν όχι, επαναλαμβάνουμε.

Μικρά μυστικά:

Γνωρίζετε ότι μπορείτε να δουλεύετε την αυγοτέμπερα 24 έως 48 ώρες μετά που θα την φτιάξετε; Αυτό χρειάζεται ώστε να πέσει η οξύτητα , το λεγόμενο PH.

Είναι μια μικρή λεπτομέρεια που έχει να κάνει περισσότερο με την υφή της και με μια ανεπαίσθητη γυαλάδα, που αφήνει, μέχρι να κάτσει το PH.

Γνωρίζετε ότι είναι προτιμότερο μεν το αυγό να είναι χωριάτικο, όχι όμως φρέσκο;

Το φρέσκο αφρίζει περισσότερο,έτσι λοιπόν χρειάζεται πολύ περισσότερο από το 50% σε ξύδι .

Γνωρίζετε ότι αν βάλουμε πολύ περισσότερο ξύδι ή νερό, αποδυναμώνεται το αυγό το οποίο λειτουργεί σαν κόλλα;

Γνωρίζετε ότι το αυγόξυδο αντέχει 25-30 ημέρες σε θερμοκρασία δωματίου εκτός ψυγείου;

Μάλιστα γίνεται ολοένα και καλύτερο στην δούλεψη. Δεν χαλάει.

Γνωρίζετε ότι και βερνίκι να μην εφαρμοστεί σε μια 10ετια το έργο, που είναι φιλοτεχνημένο με αυγό,σφίγγει και γίνεται σαν τσιμέντο;

Γνωρίζετε ότι νερό στο μείγμα αυγού και ξιδιού δεν μπαίνει, παρά μόνο απεσταγμένο και κατά προτίμηση στη δούλεψη από το βάζο που πλένουμε τα πινέλα; Κι αυτό γιατί χαλάει εύκολα.

Αν απεσταγμένο νερό μπει στο μείγμα η αναλογία είναι:

33% αυγό

33% ξύδι

33% νερό.

Γνωρίζετε ότι για να μην προσβάλλεται το έργο από έντομα, μπορείτε να προσθέσετε σε κάθε κρόκο, 2 σταγόνες έλαιο λεβάντας και 3 σταγόνες αγιασμό;

Ακρυλικό υπόστρωμα και αυγοτέμπερα

 Η αυγοτέμπερα χρησιμοποιείται γενικά σε προετοιμασία (gesso) από οργανική κόλλα και κιμωλία πάνω σε συμπαγές θεμέλιο, όπως τα ξύλινα πάνελ.

Είναι γνωστό ότι τα gesso με βάση τα πολυμερή δεν μπορούν να φτάσουν την απορροφητικότητα του παραδοσιακού gesso, που βασίζεται στις οργανικές κόλλες. Δεν είναι δηλαδή, αρκετά απορροφητικά για να εξασφαλίσουν την εύκολη πρόσφυση της αυγοτέμπερας στην βάση. Η απορροφητικότητα είναι κρίσιμη για τον έλεγχο της περιεκτικότητας σε νερό στο χρώμα τέμπερας. Η αυγοτέμπερα μπορεί να σπάσει και να ξεφλουδίσει εάν εφαρμοστεί πολύ πυκνά, επομένως τα περισσότερα τεχνικά εγχειρίδια συμβουλεύουν να εφαρμόζεται σε αραιές στρώσεις αναμεμειγμένες με νερό. Αυτός είναι ο λόγος που η απορροφητικότητα της βάσης είναι σημαντική. Το χρώμα τείνει να μην στεγνώνει τόσο γρήγορα, να γλιστρά, να ανασηκώνεται, να εμφανίζονται τρύπες. Κάνοντας τις επιστρώσεις δύσκολες δεν επιτρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες της αυγοτέμπερας.

Επίσης δεν είναι δυνατόν να ζωγραφίσει κανείς αυγοτέμπερα σε καμβά καλυμμένο με ακρυλικό gesso, αλλά μόνο με τη χρήση της ζαρντέν. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά των ακρυλικών υποστρωμάτων είναι η ελαστικότητά τους, που όμως στην περίπτωση της αυγοτέμπερας γίνεται πιθανό μειονέκτημα, επειδή το αυγό σκληραίνει με την πάροδο του χρόνου και γίνεται όλο και πιο εύθραυστο με αποτέλεσμα να "κομματιάζεται" ( ο βασικός λόγος που προτιμάται ο σκληρός ξύλινος φορέας σαν βάση). Στην περίπτωση αυτή καλό είναι να βάψουμε την τέμπερά μας πολύ αραιά και σε λίγες στρώσεις για να ελαχιστοποιήσουμε την ευθραυστότητα και το ράγισμα.

Θυμηθείτε:

Οι χρωστικές ουσίες δεν είναι βιοδιασπώμενες και μπορούν να φράξουν τις αποχετεύσεις. Σκουπίζετε την παλέτα καλά πριν την ξεπλύνετε!